Tại hội nghị tham vấn định hướng Đồ án Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045,àNộicónêngiữmôhìnhđôthịvệunit 1 lớp 9 tầm nhìn đến năm 2065, ngày 6/10, đại diện Viện Quy hoạch đô thị và nông thôn cho hay lần điều chỉnh quy hoạch chung này nghiên cứu lại mô hình cấu trúc đô thị để phù hợp, đáp ứng khả năng phát triển mô hình "thành phố trong thành phố". Các đơn vị cũng xác định lại mô hình và lộ trình phát triển các đô thị vệ tinh để có kế hoạch tập trung nguồn lực đầu tư theo thứ tự ưu tiên.
Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội năm 2011 (Quy hoạch 1259) xác định 5 khu đô thị vệ tinh gồm Hòa Lạc, Sơn Tây, Xuân Mai, Phú Xuyên và Sóc Sơn. Tuy nhiên, chùm đô thị vệ tinh sau hơn một thập kỷ vẫn trong tình trạng quy hoạch "treo", khi chỉ có 2 khu hoàn thành quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2000 (Xuân Mai và Phú Xuyên) và chưa có cơ chế tạo quỹ đất để doanh nghiệp đầu tư cũng như chính sách khuyến khích người dân đến làm việc.
Phối cảnh khu đô thị vệ tinh Xuân Mai theo quy hoạch 1259. Nguồn: Sở Quy hoạch Kiến trúc.
Trong tờ trình gửi HĐND thành phố đầu tháng 7 về điều chỉnh quy hoạch chung Thủ đô, chính quyền thành phố vẫn giữ nguyên định hướng hình thành các đô thị vệ tinh, tuy nhiên đề xuất mô hình "thành phố trong thành phố", với thành phố phía Bắc và phía Tây trực thuộc Thủ đô.
Do đô thị Xuân Mai, Hòa Lạc gộp vào thành thành phố phía Tây; đô thị vệ tinh Sóc Sơn nhập vào thành phố phía Bắc nên đồ án chỉ nêu ra hai đô thị vệ tinh Sơn Tây và Phú Xuyên. Trong đó, Sơn Tây được định hướng là đô thị văn hóa lịch sử, du lịch nghỉ dưỡng và Phú Xuyên sẽ trở thành đô thị công nghiệp, đầu mối giao thông và trung chuyển hàng hóa.
Bà Nguyễn Thị Diễm Hằng, Viện nghiên cứu phát triển kinh tế xã hội Hà Nội (đơn vị đang lập Quy hoạch Thủ đô) cho hay "có nhiều câu hỏi đặt ra trong quy hoạch 1259, trong đó có vấn đề quy hoạch đô thị vệ tinh liệu còn phù hợp, nếu phù hợp thì vì sao không triển khai được". Trong khi đó, định hướng điều chỉnh quy hoạch chung vẫn đặt vấn đề xây dựng hai đô thị vệ tinh Phú Xuyên và Xuân Mai, vậy lộ trình đầu tư ra sao.
Đại diện Viện nghiên cứu phát triển kinh tế xã hội cũng đặt vấn đề về mô hình thành phố trực thuộc Thủ đô, phạm vi của thành phố phía Bắc đến đâu vì một phần của các huyện Sóc Sơn, Đông Anh, Mê Linh sẽ thành quận trong thời gian tới.
Đồng tình định hướng giữ mô hình chuỗi đô thị, trong đó có các đô thị vệ tinh hiện nay nhưng nguyên thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Quang Hùng đề nghị ban soạn thảo cần khắc phục hạn chế rút ra từ thực tiễn hơn 10 năm thực hiện quy hoạch chung. "Đô thị vệ tinh Sóc Sơn theo quy hoạch 1259 là phát triển lĩnh vực logistics nhưng sau hơn 10 năm địa bàn này hiện toàn kinh doanh homestay", ông Hùng nói, thêm rằng để triển khai thành công quy hoạch cần đầu tư đồng bộ, đô thị vệ tinh phải có đầy đủ cấu trúc của một đô thị để người dân an tâm sinh sống.
Bà Lã Thị Kim Ngân, nguyên Viện trưởng Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội lý giải, một trong những nguyên nhân các đô thị vệ tinh chưa hình thành là thiếu nguồn lực đầu tư phát triển. Trong khi đó, dự thảo định hướng điều chỉnh quy hoạch chung vẫn duy trì hai đô thị vệ tinh Phú Xuyên và Sơn Tây nhưng giải pháp để hai đô thị này tồn tại thế nào thì đang "rất mờ nhạt". "Có lẽ bản thân các đơn vị tư vấn cũng đang lúng túng về định hướng đầu tư", bà Ngân nói.
Mô hình phát triển đô thị của TP Hà Nội theo định hướng đến 2045 tầm nhìn 2065. Nguồn: Sở Quy hoạch Kiến trúc.
Trực tiếp tham gia xây dựng quy hoạch 1259 và hiện là Tổ trưởng tổ công tác Bộ Xây dựng, nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng Trần Ngọc Chính thông tin, mục tiêu ban đầu quy hoạch 5 đô thị vệ tinh nhằm tạo lập không gian đô thị, giãn dân khu vực trung tâm, đồng thời xây dựng thành phố đại học ở Hòa Lạc, làm khu công nghiệp công nghệ cao ở Phú Xuyên.
"Ý tưởng khi xây dựng quy hoạch chung đã rất rõ. Tuy nhiên, do thiếu cơ chế chính sách và cả những yếu tố khách quan như kinh tế suy thoái, dịch bệnh nên những vấn đề đặt ra không được giải quyết trọn vẹn", ông Chính nói, cho biết sẽ có thêm hai cuộc tham vấn để hoàn thiện đồ án, trình cấp thẩm quyền xem xét tháng 12/2023.
Theo lý giải của Hà Nội, định hướng xây dựng hai thành phố phía Bắc và Tây kỳ vọng tạo ra cực tăng trưởng mới để thu hút nguồn lực đầu tư tập trung vào hai đô thị lớn thay vì 5 đô thị vệ tinh như bản quy hoạch 1259. Đồng thời, thành phố trực thuộc Thủ đô là giải pháp tạo cơ chế cho chính quyền đô thị năng động, linh hoạt trong kêu gọi đầu tư nhờ tính độc lập.
Thành phố phía Bắc sông Hồng rộng 633 km2, gồm ba huyện Đông Anh, Sóc Sơn và Mê Linh, dân số đến năm 2045 khoảng 3,25 triệu. Trong quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến 2050 năm 2011 (quy hoạch 1259), Sóc Sơn là một trong 5 đô thị vệ tinh, nhưng nay thành phố phía Bắc sẽ bao trùm. Thành phố sẽ khai thác lợi thế sân bay Nội Bài, các khu công nghiệp, tạo dựng hình ảnh đô thị mới hiện đại gắn với dịch vụ cấp vùng.
Thành phố phía Tây rộng 251 km2, bao trùm hai đô thị vệ tinh Hòa Lạc và Xuân Mai, phát triển mở rộng ra đến sông Tích và sông Bùi, dân số đến năm 2045 khoảng 1,2 triệu. Thành phố phát triển khoa học công nghệ và giáo dục đào tạo theo hướng hiện đại, sinh thái.
Hai đô thị vệ tinh Sơn Tây, Phú Xuyên và các thị trấn sinh thái, thị trấn vẫn thực hiện theo cấu trúc trước đây.
Võ Hải